દેશની રાજનીતિમાં ઈમરજન્સીને કાળા અધ્યાય તરીકે જોવામાં આવે છે. કટોકટી દરમિયાન સમગ્ર વિપક્ષને જેલની કોટડીમાં પુરી દેવામાં આવ્યા હતા. ઇન્દિરા ગાંધી સાથે સંજય ગાંધી ઘણા મહત્વના નિર્ણયો લેતા હતા. એ સમયે સત્તાના ગલિયારાઓમાં બીજું નામ ચર્ચાતું હતું, જેની તુતી બોલતી હતી અને એ નામ હતું ‘રૂખસાના સુલતાના’.
ઈમરજન્સીમાં સંજય ગાંધીની ભૂમિકા ખૂબ મહત્વની માનવામાં આવતી હતી. સંજય ગાંધીની ખૂબ જ નજીકની મિત્ર રૂખસાના સુલતાના સત્તાના ગલિયારાઓમાં ખૂબ જ શક્તિશાળી બની ગઈ હતી. જો કે રૂખસાના સુલતાનાની ઓળખ સામાજિક કાર્યકર તરીકે થતી હતી, પરંતુ પાછળથી સંજય ગાંધી સાથેની તેમની નિકટતા તેમની ખાસ ઓળખ બની હતી. આ જ કારણ હતું કે ઈન્દિરા ગાંધીની સાથે સંજયની પત્ની મેનકા ગાંધી પણ તેમને બહુ પસંદ નહોતા કરતા.
કોંગ્રેસના વરિષ્ઠ નેતા રાશિદ કિદવાઈએ તેમના પુસ્તક ’24 અકબર રોડ’માં ઈમરજન્સી, સંજય ગાંધી અને રુખસાના સુલતાના સાથે જોડાયેલી વાતોનો વિસ્તારપૂર્વક ઉલ્લેખ કર્યો છે. પુસ્તકમાં, કિડવાઈએ સંજય ગાંધી સાથેની નિકટતાને કારણે રૂખસાના સુલતાના રાજકીય રીતે શક્તિશાળી કેવી રીતે બની તે અંગેના ઘણા કિસ્સાઓનું વર્ણન કર્યું છે.
સંજય ગાંધીને લાગ્યું કે દેશની મોટાભાગની સમસ્યાઓનું મુખ્ય કારણ વધતી જતી વસ્તી છે. તેથી જ ઈમરજન્સી દરમિયાન તેમણે કડક નસબંધી કાર્યક્રમ ચલાવ્યો હતો. એવું માનવામાં આવે છે કે નસબંધી કાર્યક્રમમાં સંજય ગાંધી રૂખસાના સુલતાનાની સલાહ લઈને જ નિર્ણય લેતા હતા. ત્યારબાદ રૂખસાના સુલતાનાને દિલ્હીના મુસ્લિમ બહુલ વિસ્તાર જામા મસ્જિદમાં લોકોની નસબંધી અને ગેરકાયદે બાંધકામો હટાવવાની જવાબદારી સોંપવામાં આવી હતી, જેને લઈને ઘણો વિવાદ થયો હતો.
રશીદ કિદવાઈએ તેમના પુસ્તકમાં ઉલ્લેખ કર્યો છે કે રુખસાના સુલ્તાનાએ નસબંધી કાર્યક્રમ હેઠળ 1 વર્ષમાં જામા મસ્જિદ વિસ્તારમાં લગભગ 8000 લોકોની નસબંધી કરી હતી, જ્યારે કેટલાક અન્ય સ્ત્રોતો આ આંકડો 13000 સુધી પહોંચાડે છે. રૂખસાના સુલતાનાને આટલી બધી નસબંધી કરાવવા માટે સરકાર તરફથી 84 હજાર રૂપિયા પણ મળ્યા હતા. ત્યારે વિપક્ષી નેતાઓએ બળજબરીથી નસબંધી કરાવવાનો આક્ષેપ કર્યો હતો.
જુલાઈ 1976 માં, જ્યારે રૂખસાના સુલ્તાનાએ દિલ્હીના તુર્કમાન ગેટ વિસ્તારમાં ઘણી દુકાનો તોડી ત્યારે મોટી સંખ્યામાં લોકોએ વિરોધ કર્યો. જ્યારે પોલીસે બળવાખોર ભીડ પર લાઠીચાર્જ, ટીયરગેસના શેલ અને ગોળીઓ છોડી ત્યારે ઘણા લોકોના મોત થયા હતા. આ ઘટના બાદ કોંગ્રેસમાં જ રૂખસાના સુલતાનાનો વિરોધ થયો હતો, પરંતુ સંજય ગાંધીએ તમામ ફરિયાદોને નજરઅંદાજ કરી હતી.
સંજય ગાંધીની નજીક હોવાની સાથે રૂખસાના સુલતાનાની બીજી મોટી ઓળખ હતી. રુખસાના સુલતાનાનું બોલિવૂડ સાથે ગાઢ જોડાણ હતું. રુખસાનાની માતા ઝરીના સુલતાના તત્કાલીન ફિલ્મ અભિનેત્રી બેગમ પારાની સાચી બહેન હતી. આ સિવાય રુખસાના સુલ્તાનાની દીકરી અમૃતા સિંહ પણ બોલિવૂડની ફેમસ એક્ટ્રેસ રહી ચુકી છે, જેમણે એક્ટર સૈફ અલી ખાન સાથે લગ્ન કર્યા હતા, જોકે બંનેના પછીથી છૂટાછેડા થઈ ગયા હતા.
રુખસાના સુલતાનાએ શિવિન્દર સિંહ વિર્ક સાથે લગ્ન કર્યા હતા અને તેમની પુત્રી અમૃતા સિંહના જન્મ પછી તેમના છૂટાછેડા થઈ ગયા હતા. છૂટાછેડા પછી રૂખસાનાએ દિલ્હીમાં જ્વેલરી બુટિક ખોલ્યું અને અહીં જ તે સંજય ગાંધીને પહેલીવાર મળી હતી.