પાકિસ્તાન આર્થિક સંકટનો સામનો કરી રહ્યું છે. દરમિયાન, પાકિસ્તાનમાં ‘નોટબંધી’ થવા જઈ રહી છે. સ્ટેટ બેંક ઓફ પાકિસ્તાન (SBP) એ માર્ચ 2024 સુધીમાં નવી નોટો જારી કરવાની તેની યોજના જાહેર કરી છે. આ નોટો નવી સુરક્ષાની હશે. આ પગલાનો હેતુ નકલી ચલણના ચલણને રોકવા અને પાકિસ્તાની ચલણની વિશ્વસનીયતા વધારવાનો છે. એક રિપોર્ટ અનુસાર, SBP ગવર્નર જમીલ અહેમદે કહ્યું કે નવી નોટોમાં યુનિક સીરીયલ નંબર, નવી ડિઝાઇન અને એડવાન્સ સિક્યોરિટી ફીચર્સ હશે, જેના કારણે નકલી નોટો બનાવવી મુશ્કેલ બનશે.
તેમણે ખાતરી આપી હતી કે નવી કરન્સી બજારમાં સરળતાથી લાવવામાં આવશે. આનાથી જનતાના સામાન્ય નાણાકીય વ્યવહારોને અસર થશે નહીં. પાકિસ્તાની અર્થવ્યવસ્થામાં રૂ. 5000 જેવી ઊંચી નોટો પાછી ખેંચવી એ લાંબા સમયથી ચર્ચાસ્પદ મુદ્દો છે. કેટલાક નિષ્ણાતો માને છે કે નવી નોટો જારી કરવાની સાથે, નકલી અને ગેરકાયદેસર ચલણ બજારને રોકવાની વ્યૂહરચના તરીકે 5000 રૂપિયા જેવી ઊંચી કિંમતની નોટો પર પ્રતિબંધ લાદી શકાય છે. જો કે રાજ્યપાલે નોટોના ડિમોનેટાઈઝેશનનો ઈન્કાર કર્યો છે.
સૌથી વધુ નકલી 5000ની નોટો
SBPની આ પહેલ પાકિસ્તાનમાં નકલી ચલણના ચલણને લઈને વધતી જતી ચિંતાઓના જવાબમાં આવી છે. નકલી નોટો કોઈપણ દેશની નાણાકીય વ્યવસ્થા માટે મોટો ખતરો છે. IMFના રિપોર્ટ અનુસાર, પાકિસ્તાન ટોપ-10 દેશોમાંનો એક છે જ્યાં ચલણમાં GDP અને ચલણમાં સૌથી વધુ ગુણોત્તર છે. આ મોટી અનૌપચારિક અર્થવ્યવસ્થા અને નીચા ટેક્સ બેઝ સૂચવે છે. કેટલાક નિષ્ણાતોએ નવી બેંક નોટોની રજૂઆતને આવકારી છે, પરંતુ 5000 રૂપિયાની નોટો વિશે સાવચેતી આપી છે. તેઓ મોટાભાગે ગેરકાયદેસર પ્રવૃત્તિઓ માટે ઉપયોગમાં લેવાય છે.
મોટી નોટોને નિયંત્રિત કરવી જરૂરી છે
આલ્ફા બીટા કોર ફાઇનાન્શિયલ એડવાઇઝરી ફર્મના સીઇઓ ખુર્રમ શહઝાદે જણાવ્યું હતું કે માત્ર નવી બેંક નોટો જારી કરવાથી બિનહિસાબી નાણાંની સમસ્યા હલ થશે નહીં. ઉચ્ચ મૂલ્યની નોટોના પ્રવાહને ઘટાડવા માટે SBP ને વધુ પગલાં લેવાની જરૂર છે. તેમણે સૂચન કર્યું કે SBPએ ઉચ્ચ મૂલ્યની નોટોનો પુરવઠો ઘટાડવા અથવા તેના ઉપયોગ પર પ્રતિબંધ મૂકવાનો વિચાર કરવો જોઈએ. SBP દ્વારા હજુ સુધી બેંક નોટની ડિઝાઇન અને સુરક્ષાનો ખુલાસો કરવામાં આવ્યો નથી. પરંતુ કહ્યું કે તેઓ આંતરરાષ્ટ્રીય ધોરણો અનુસાર હશે.
