તાજેતરમાં વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી સાથે નાની ગાયોને જોઈને ઘણા લોકો આશ્ચર્યચકિત થઈ ગયા હતા. મકરસંક્રાંતિના દિવસે પીએમ તેમના નિવાસસ્થાને ઘાસચારો ખવડાવતા જોવા મળ્યા હતા. તેણે ગાય સાથેની પોતાની તસવીરો સોશિયલ મીડિયા પર શેર કરી હતી. આ તમામ ગાયો પુંગનુર જાતિની હતી. આ ગાયો આંધ્ર પ્રદેશના ચિત્તૂર જિલ્લામાં જોવા મળે છે. આ જાતિની ગાયો વધુ ચારો ખાતી નથી. પુંગનુર પ્રદેશમાં હોવાને કારણે તેમને પુંગનુર ગાય કહેવામાં આવે છે. આ શુદ્ધ દેશી ગાયો છે. પુંગનુર ગાયના લક્ષણો શું છે? શા માટે તેઓ એક ખાસ જાતિ માનવામાં આવે છે? આવો, અહીં આ ગાયો વિશે બધું જાણીએ.
પુંગનુર જાતિ શું છે અને આ ગાયો ક્યાં જોવા મળે છે?
પુંગનુર એક સ્વદેશી જાતિ છે. આ જાતિની ગાયો દક્ષિણ આંધ્ર પ્રદેશના રાયલસીમા ક્ષેત્રમાં ચિત્તૂર જિલ્લાના પુંગનુર, વાયલાપાડુ, મદનપલ્લે અને પલામનીર તાલુકાઓમાં જોવા મળે છે. આ ગાયોની વામન જાતિનો એક અલગ પ્રકાર છે. તેઓ વિશ્વમાં સૌથી નાના ખૂંધવાળી ગાય માનવામાં આવે છે. તેમનું નાનું કદ તેમને ઘરે રાખવાનું સરળ બનાવે છે.
પુંગનુર જાતિની ગાયો કયા રંગની હોય છે?
પુંગનુર ગાયો સફેદ, કથ્થઈ, આછા અથવા ઘેરા બદામી અને કાળી હોઈ શકે છે. આ ગાયોના શિંગડા નાના અને અર્ધચંદ્રાકાર આકારના હોય છે. તેમની લંબાઈ ભાગ્યે જ 10-15 સે.મી. નર ઢોર (બળદ)માં શિંગડા મોટાભાગે પાછળ અને આગળ વળે છે. ગાયોમાં તેઓ સીધા અને આગળ વળેલા હોય છે. ગાયોને બળદ કરતાં થોડા લાંબા શિંગડા હોય છે.
દેશી ગાયની આ જાતિ કેટલી છે?
પુંગનુર જાતિ એક સમયે લુપ્ત થવાના આરે હતી. દેશભરમાં તેમની સંખ્યા ઘટીને 3,000થી ઓછી થઈ ગઈ હતી. જો કે છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં આ સંખ્યામાં વધારો થયો છે. 2019 માં 20મી પશુધન વસ્તી ગણતરીમાં પશુધન અને મરઘાંનો જાતિ મુજબનો અહેવાલ દર્શાવે છે કે પુંગનુરની કુલ વસ્તી 13,275 હતી. તેમાંથી 9,876 શુદ્ધ અને 3,399ને ગ્રેડ આપવામાં આવ્યા હતા. આ 2012માં 19મી પશુધન વસ્તી ગણતરી કરતા વધુ સારો આંકડો હતો. ત્યારે માત્ર 2,828 પુંગનુર નોંધાયા હતા. તેમાંથી 2,772 શુદ્ધ અને 56 ગ્રેડ બ્રીડના હતા.
આ જાતિને બચાવવા માટે કયા પ્રયત્નો કરવામાં આવ્યા છે?
કેન્દ્ર અને આંધ્ર પ્રદેશ સરકારોએ પુંગનુર જેવી સ્વદેશી જાતિના સંરક્ષણ માટે અનેક પગલાં લીધાં છે. આંધ્ર પ્રદેશ સરકારે પુંગનુર જાતિને પ્રોત્સાહન આપવા માટે તેના બજેટ દ્વારા નાણાકીય સહાય પૂરી પાડી છે. PV નરસિમ્હા રાવ તેલંગણા વેટરનરી યુનિવર્સિટી, હૈદરાબાદમાં પુંગનુર અને અન્ય સ્વદેશી જાતિઓને પ્રોત્સાહન આપવા માટે કેન્દ્રએ ગોકુલ ગ્રામની સ્થાપના માટે ભંડોળ ફાળવ્યું છે. દક્ષિણ પ્રદેશ માટે રાષ્ટ્રીય કામધેનુ સંવર્ધન કેન્દ્ર (NKBC)ની સ્થાપના ચિંતલાદેવી, નેલ્લોર, આંધ્રપ્રદેશ ખાતે કરવામાં આવી છે.
તે કેટલું દૂધ આપે છે, કેટલો ચારો ખાય છે?
પુંગનુર ગાયો બહુ ખાતી નથી. તેમને દરરોજ 5 કિલો જેટલા ઘાસચારાની જરૂર પડે છે. તે દરરોજ 3 લિટર દૂધ આપે છે. કેટલીક ગાયો વધુ દૂધ આપી શકે છે. એક ગાય આખા કુટુંબની દૂધની જરૂરિયાતો પૂરી કરવા માટે પૂરતી છે. તેમના નાના કદને કારણે તેઓને પાછળ રાખવામાં ખૂબ જ સરળ છે.
