દેશ 78મો સ્વતંત્રતા દિવસ ઉજવી રહ્યો છે. 15 ઓગસ્ટ 1947 એ દિવસ છે જ્યારે ભારતે એક રાષ્ટ્ર તરીકે સ્વતંત્રતાનો પ્રથમ શ્વાસ લીધો હતો. પરંતુ આઝાદી સાથે ભારત પણ બે ટુકડામાં વહેંચાઈ ગયું. એક ભારત અને બીજું ધર્મના આધારે રચાયેલું પાકિસ્તાન. અંગ્રેજોએ ભારત પર 200 વર્ષથી વધુ શાસન કર્યું. ભારત પોતાના જ દેશમાં ગુલામીની સાંકળોમાં બંધાયેલો હતો. દેશને આઝાદ કરાવવા માટે સેંકડો ક્રાંતિકારીઓને ફાંસી આપવામાં આવી હતી. હજારો મકાનો ધરાશાયી થયા અને લાખો લોકોએ જીવ ગુમાવ્યા.
સેના અને સંપત્તિની વહેંચણીમાં મુશ્કેલી
માતૃભૂમિ માટે મરવાની ભાવનાએ અંગ્રેજોને ઉખેડી નાખ્યા હતા અને તેઓને ભારત છોડવાની ફરજ પડી હતી. પરંતુ વિદાય લેતી વખતે અંગ્રેજોએ વિભાજનની એવી ચિનગારી છોડી જે ટૂંક સમયમાં જ એક વિશાળ આગમાં ફેરવાઈ ગઈ અને લાખો લોકોનો કત્લેઆમ થયો. ભારતને બે ભાગમાં વહેંચવાની જવાબદારી બ્રિટિશ વકીલ સર સિરિલ રેડક્લિફને આપવામાં આવી હતી. તેમણે ભારતના નકશા પર એક રેખા દોરી અને 14 ઓગસ્ટ 1947ના રોજ પાકિસ્તાન અને 15 ઓગસ્ટ 1947ના રોજ ભારતને અલગ રાષ્ટ્ર તરીકે જાહેર કર્યું. બંને દેશોનું ભૌગોલિક વિભાજન તો થઈ ગયું, પરંતુ સેના અને પૈસાની વહેંચણીમાં મુશ્કેલી હતી.
ભારતને 400 કરોડ રૂપિયા અને પાકિસ્તાનને 75 કરોડ રૂપિયા મળ્યા
વિભાજન કરાર મુજબ, પાકિસ્તાનને બ્રિટિશ ભારતની 17 ટકાથી વધુ સંપત્તિ અને જવાબદારીઓ વારસામાં મળવાની હતી. રિપોર્ટ અનુસાર તે સમયે ભારત પાસે લગભગ 400 કરોડ રૂપિયા હતા. પાકિસ્તાનના હિસ્સાને 75 કરોડ રૂપિયા મળ્યા છે, જ્યારે પાકિસ્તાનને 20 કરોડ રૂપિયાની કાર્યકારી રકમ આપવાનું પણ કહેવામાં આવ્યું છે.
પાર્ટીશન કાઉન્સિલે બંને દેશોને 31 માર્ચ, 1948 સુધી હાલના સિક્કા અને ચલણનું ટંકશાળ ચાલુ રાખવા અને 1 એપ્રિલથી 30 સપ્ટેમ્બર, 1948 વચ્ચે પાકિસ્તાનમાં નવા સિક્કા અને નોટો જારી કરવાનો આદેશ આપ્યો હતો. જો કે તે પછી પણ જૂની કરન્સી ચલણમાં રાખવામાં આવશે તેવું કહેવામાં આવ્યું હતું. આ કારણોસર, વિભાજનના 5 વર્ષ પછી પણ કોલકાતામાં પાકિસ્તાની સિક્કા ફરતા હતા અને પાકિસ્તાન સરકાર દ્વારા લખાયેલી આરબીઆઈની નોટો પાકિસ્તાનમાં ફરતી હતી.
80-20 ના ગુણોત્તરમાં જંગમ સંપત્તિનું વિભાજન
રિપોર્ટ અનુસાર, તમામ જંગમ સંપત્તિને 80-20ના રેશિયોમાં વહેંચવામાં આવી હતી. એ જ રીતે, વિભાજન પછી, 1950 ના દાયકામાં, પુરાતત્વીય અવશેષોને બંને દેશો વચ્ચે વહેંચવાની માંગ કરવામાં આવી હતી. બંને દેશોના વિભાજન દરમિયાન જમીન, પૈસા અને સેના સિવાય પ્રાણીઓમાં પણ ‘જોયમોની’ હાથીને લઈને વિવાદ થયો હતો. આ પછી પશ્ચિમ બંગાળને કાર મળી અને ‘જોયમોની’ હાથી પૂર્વ બંગાળ (તત્કાલીન પાકિસ્તાન)ના ભાગમાં આવ્યો. એ જ રીતે, ભારત અને પાકિસ્તાન બંને સ્વતંત્ર દેશો સોનાનો ઢોળ ચડાવેલી ઘોડા-ગાડી પર પોતાનો દાવો રજૂ કરી રહ્યા હતા. આનો નિર્ણય ટોસ દ્વારા લેવામાં આવ્યો હતો, જેમાં ભારતે ટોસ જીતીને આ ભવ્ય બેગને નામ આપ્યું હતું.
