કેન્દ્રીય કાયદા મંત્રાલયે શુક્રવારે જણાવ્યું હતું કે કોવિડ લોકડાઉન સમયગાળાથી, ભારતભરની અદાલતો દ્વારા બે કરોડથી વધુ વર્ચ્યુઅલ સુનાવણી હાથ ધરવામાં આવી છે, જેનાથી દેશ વર્ચ્યુઅલ સુનાવણીમાં વિશ્વમાં અગ્રેસર બન્યો છે.
ગુજરાત, ઓરિસ્સા, કર્ણાટક, ઝારખંડ, પટના અને મધ્યપ્રદેશ હાઈકોર્ટ અને ભારતની સર્વોચ્ચ અદાલતમાં કોર્ટ કાર્યવાહીનું લાઈવ સ્ટ્રીમિંગ શરૂ થઈ ગયું છે. ટ્રાફિક અપરાધોની સુનાવણી માટે 17 રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં 21 વર્ચ્યુઅલ કોર્ટની સ્થાપના કરવામાં આવી છે. આ અદાલતોએ 2.21 કરોડથી વધુ કેસોની સુનાવણી કરી અને 325 કરોડ રૂપિયાનો દંડ વસૂલ્યો. દિલ્હી હાઈકોર્ટે NI એક્ટની કલમ 138 હેઠળ ચેક બાઉન્સ કેસની સુનાવણી માટે 34 ડિજિટલ કોર્ટ શરૂ કરી છે.
કાયદાકીય કાગળોની ઈલેક્ટ્રોનિક ફાઇલિંગ માટે ઈ-ફાઈલિંગ સિસ્ટમ દાખલ કરવામાં આવી છે. તે વકીલોને કોઈપણ સ્થાનેથી 24X7 કેસ સંબંધિત દસ્તાવેજો ઍક્સેસ કરવા અને અપલોડ કરવાની મંજૂરી આપે છે, જેનાથી કાગળો ફાઇલ કરવા માટે કોર્ટમાં આવવું બિનજરૂરી બને છે.
ન્યાય વિતરણને સમાવિષ્ટ બનાવવા અને ડિજિટલ વિભાજનને પૂર્ણ કરવા માટે, 619 ઇ-સેવા કેન્દ્રો એવા વકીલ અથવા અરજદારને મદદ કરવા માટે શરૂ કરવામાં આવ્યા છે જેમને માહિતીથી લઈને સુવિધા અને ઈ-ફાઈલિંગ સુધીની કોઈપણ પ્રકારની સહાયની જરૂર હોય છે.
વકીલો/વાદીઓને કેસની સ્થિતિ, કારણની યાદીઓ, ચુકાદાઓ વગેરેની વાસ્તવિક સમયની માહિતી પૂરી પાડવા માટે સાત પ્લેટફોર્મ અથવા સેવા વિતરણ ચેનલો દ્વારા નાગરિક કેન્દ્રિત સેવાઓ પૂરી પાડવામાં આવે છે. આ સેવાઓ છે એસએમએસ પુશ અને પુલ (2,00,000 એસએમએસ દરરોજ મોકલવામાં આવે છે), ઈમેલ (2,50,000 દરરોજ મોકલવામાં આવે છે), બહુભાષી અને ટચેબલ ઈ-કોર્ટ સેવા પોર્ટલ (35 લાખ દૈનિક હિટ), ન્યાયિક સેવા કેન્દ્ર (JSC), માહિતી કિઓસ્ક, વકીલો/વિવેચકો માટે ઈ-કોર્ટ મોબાઈલ એપ (01.11.2022ના રોજ 1.50 કરોડ ડાઉનલોડ) અને ન્યાયાધીશો માટે જસ્ટ IS એપ (31.10.2022ના રોજ 17,664 ડાઉનલોડ).
નેશનલ સર્વિસ એન્ડ ટ્રેકિંગ ઓફ ઈલેક્ટ્રોનિક પ્રોસેસ (એનએસટીઈપી) પ્રક્રિયા સર્વિંગ અને સમન્સ માટે વિકસાવવામાં આવી છે અને હાલમાં તે 26 રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં કાર્યરત છે. ન્યાયિક ક્ષેત્ર વિશે લોકોમાં જાગૃતિ લાવવા, વિભાગની વિવિધ યોજનાઓની જાહેરાત કરવા અને વિવિધ ક્ષેત્રોની સ્થિતિથી લોકોને વાકેફ કરવા માટે 24 હાઈકોર્ટમાં 38 ન્યાય ઘડિયાળો સ્થાપિત કરવામાં આવી છે. WAN પ્રોજેક્ટના ભાગ રૂપે, 2,992 કોર્ટ પરિસરમાંથી 2,973 (99.3 ટકા સાઇટ્સ) ને OFC, RF, VSAT વગેરે જેવી વિવિધ તકનીકોનો ઉપયોગ કરીને 10 Mbps થી 100 Mbps બેન્ડવિડ્થ સ્પીડ પ્રદાન કરવામાં આવી છે.
સ્થિતિસ્થાપક સર્ચ ટેક્નોલોજી સાથે વિકસિત નેશનલ જ્યુડિશિયલ ડેટા ગ્રીડ (NJDG) નો ઉપયોગ કરીને વકીલો અને વકીલો 21.44 કરોડથી વધુ કેસ અને 19.40 કરોડ ઓર્ડર/ચુકાદાઓની સ્થિતિને ઍક્સેસ કરી શકે છે.